De verkiezing stond dit jaar in het teken van de vraag: welk kerkblad weet jong en oud op een creatieve en aansprekende manier met elkaar te verbinden? Uit de inzendingen kwam Lev overtuigend als winnaar naar voren.  

“Als geen ander wist de redactie van dit uitnodigende kerkblad in woord én beeld de verschillende generaties centraal te stellen en met elkaar te verbinden”, zegt juryvoorzitter en journalist Celine Timmerman. “Een mooi voorbeeld is de originele rubriek Zeg oma, waarin een kleinzoon in een app-uitwisseling zijn oma bevraagt over de kerk van vroeger en nu. Een tip voor alle kerkbladen in Nederland!”

De tweede plaats ging naar ZOUT, het kerkblad van de Kerk van de Nazarener in Haarlem. Kerk Zijn van de Protestantse Gemeente Steenderen-Bronkhorst eindigde op plek drie.  

‘Hart van gemeente-zijn’  

De naam Lev betekent ‘hart’ in het Hebreeuws, precies wat de redactie wil zijn voor de gemeente in Linschoten. “Ons kerkblad is het hart van gemeente-zijn: alles komt daarin samen”, vertelt Eleonora Kikkert, ouderling communicatie en redactielid van Lev.  

“Voor sommige mensen is het kerkblad het enige lijntje met de kerk. Daarom wilden we een blad maken dat uitnodigt en inspireert. We hebben gekozen voor een eigentijdse vormgeving en een goede balans tussen informatie en verhalen, zodat we gemeenteleden op de hoogte houden én de verbondenheid tussen generaties laten zien.”  

Sinds 2017 werkt de redactie samen met vormgevingsbureau De Zalige Zalm. “De overstap van ons vertrouwde A4-kerkblad naar digitale vormgeving was best spannend”, vertelt Kikkert. “Maar we kregen goede begeleiding en leerden op een nieuwe manier ons blad maken. Via een digitaal portal zetten we teksten en beelden op de pagina’s, waarna onze creatieve eindredacteur Esther Kooij alles samenbrengt en de laatste aanpassingen qua vormgeving maakt. De Zalige Zalm verzorgt vervolgens het drukwerk en de verzending naar Linschoten.” 

Van grote betekenis  

Ds. Trinette Verhoeven, classispredikant van de classis Utrecht, is trots: “Ik feliciteer de redactie van Lev van harte met deze mooie prijs. Het is fantastisch dat juist een kleine gemeente als Linschoten dit voor elkaar krijgt. Lev laat zien dat het niet altijd in de grote dingen zit; ook kleine gemeenten kunnen van grote betekenis zijn.”  

De redactie van Lev bestaat uit vier vrijwilligers, twee afgevaardigden waren in Barneveld aanwezig toen hun blad werd uitgeroepen tot winnaar. “We waren echt heel blij verrast”, zegt Kikkert. “Het voelde als waardering voor al het werk dat we met zoveel plezier doen. En eerlijk: het is gewoon een leuk blad om te maken!”  

Bekijk hier de winnende editie van Lev van de Protestantse Gemeente Linschoten. 

Het Classicale College voor de Behandeling van Beheerszaken (CCBB) zal bij de beoordeling van begroting en jaarrekening letten op een aantal specifieke aandachtspunten: 

Begroting 2026  

• Meerjarenraming De uiterste inleverdatum voor de begroting over het nieuwe boekjaar 2026 is 15 december 2025. De nieuwe begroting kan het beste worden opgesteld in de meerjarenraming. Daarin kun je verschillende scenario's maken, waarvan de definitieve versie gekopieerd kan worden naar de begroting 2026. Dat geeft de colleges een goed beeld van de toekomst en het voorkomt dubbelingen bij de invoer. 
• Kostenstijgingen De energiemarkt is nog steeds volop in beweging. Als in 2026 een lopend contract afloopt, wees dan vooral niet te zuinig met de raming van de energiekosten. Ook als je zonnepanelen gebruikt, vereist de terugleververgoeding extra aandacht. Vanaf 2027 vervalt de salderingsregeling. Maar energiekosten zijn niet de enige kostenstijgingen. Het is daarom aan te raden de meerjarenraming over 2025 op te stellen, omdat daarin gewerkt wordt met recente indexcijfers die een indicatie geven van de toekomstige cijfers bij ongewijzigd beleid. Daarna kopieert u die naar de begroting 2026.
• ANBI en KvK-nummer Vrijwel alle gemeenten en diaconieën hebben iets op de ANBI-pagina van hun website staan. Volgens de ANBI-regels is het noodzakelijk dat deze informatie actueel is, dat er een up-to-date beleidsplan op te vinden is en ook het KvK-nummer wordt vermeld. Ook dient de link die onder Ai2 in FRIS getoond wordt en die in LRP is opgegeven rechtstreeks naar de ANBI-pagina van je gemeente te leiden. Het is goed om je website te checken of alles goed is ingevuld. Zie voor een verdere toelichting en eventuele automatische koppeling de handleiding.   

 Jaarrekening 2025 

• Juiste waardering voor vaste activa en beleggingen De waardering is, behalve die van kerkgebouwen, gebaseerd op de WOZ-waarde. Voor landbouwgronden geldt 60% van de fiscale waarde. Daarbij moeten herwaarderingen en koersverschillen, die door FRIS als incidentele baten worden verantwoord, nog worden toegevoegd aan de daarvoor beschikbare bestemmingsreserves op de balans. In dat geval zijn ze niet meer als bijzondere baten zichtbaar, maar worden ze rechtstreeks toegevoegd aan het eigen vermogen. Let op de splitsing van onroerende zaken en de daarmee verband houdende herwaarderingsreserves in kerkelijke (21.95) en niet-kerkelijke activa (21.94). Mogelijk moeten zowel in de eigen administratie als in FRIS overboekingen gedaan worden. 
• Verantwoording van voorzieningen De voorzieningen op de jaarrekening moeten toereikend zijn en gebaseerd op een meerjarenonderhoudsplan. Een dergelijke voorziening valt niet onder de bestemmingsreserves in rubriek 21, maar onder de voorzieningen in rubriek 22. Mochten die in de administratie nog verkeerd staan dan moeten ze worden omgezet. Zie daarvoor de handleiding.
• Voeg een bestuursverslag toe Bij de jaarrekening moet een bestuursverslag worden gevoegd met een toelichting op de financiële cijfers, en op bijzondere ontwikkelingen in het afgelopen jaar en mogelijke ontwikkelingen in 2026. 
• Beleggingsstatuten Elke gemeente, diaconie of protestantse stichting die belegt moet een beleggingsstatuut hebben. Het beleggingsstatuut wordt naar het Classicale College voor de Behandeling van Beheerszaken (CCBB) gestuurd, dat beoordeelt of het voldoet aan de Richtlijn Beleggingen van de Protestantse Kerk in Nederland. Deze richtlijn, met een toelichting en een aantal voorbeeld beleggingsstatuten, is te vinden op de themapagina Beleggen. Het beleggingsstatuut is definitief na een akkoord van het CCBB, dat schriftelijk is meegedeeld aan de (algemene) kerkenraad. 
• Saldering van baten en lastenSommige gemeenten passen nog de saldomethode toe, bijvoorbeeld bij buffetten en catering (horeca-aangelegenheden, begraafplaatsen, bankkosten en rente), terwijl saldering al vanaf de richtlijn 2019 niet is toegestaan. Salderen geeft een onvolledig en daarmee onjuist beeld van de opbrengsten en lasten en daardoor ook vaak van het rendement.  
• Extra financieel overzicht gemeenten met eigen begraafplaats Gemeenten met eigen begraafplaats moeten de cijfers hiervan verwerken in FRIS. Voor de beoordeling daarvan is het noodzakelijk dat deze gemeenten een financieel overzicht van de begraafplaats als bijlage aan de jaarrekening toevoegen. Een voorbeeld-sjabloon van een dergelijk verslag en het controleprogramma zijn te downloaden van de website of vanuit de bijlagen in FRIS. Het sjabloon in FRIS geeft na invulling meteen aan welke bedragen waar moeten worden opgenomen. De handleiding en de vraagtekens op de diverse schermen in FRIS geven informatie en voorbeelden.  

Richtlijn begroting en jaarverslaggeving

Het GCBB heeft in 2025 de richtlijn Begroting en Jaarverslaggeving op enkele belangrijke onderdelen aangepast:   

• Een onderhoudsvoorziening moet gebaseerd zijn op een meerjarig onderhoudsplan.  
• Aanpassing van de verwerking van ongerealiseerde herwaarderingen en ongerealiseerde koersresultaten, waardoor deze niet meer als incidentele baten worden verantwoord maar  worden verwerkt in het eigen vermogen.
• Gerealiseerde herwaarderingen en koersresultaten worden rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen.  
• De mogelijkheid om wijkreserves apart te tonen in de jaarrekening.  

Download de richtlijn

Nieuw seizoen

Vanaf zaterdag 18 oktober kun je weer elke week kijken naar een nieuwe aflevering van Petrus in het land! In de komende aflevering bezoekt het programma de Protestantse Kerk op onverwachte plekken: op Graceland festival, het Groningse Mosterd festival en in studentenstad Utrecht, waar Jorn den Hertog jonge mensen helpt met hun worstelingen en vragen. 

Je ziet Petrus in het land elke zaterdag om 17.10 uur bij de KRONCRV op NPO2.

Het programma

In elke aflevering spreekt de voorganger een korte meditatie uit, vertellen gemeenteleden hun verhaal en steken ze een kaars aan en wordt de kijker gezegend met een persoonlijke zegenwens. Ook zie je hoe mensen hun geloof in het dagelijks leven vormgeven. De uitzending eindigt telkens met een bijzondere vertolking van een bekend kerklied.

Petrus in het land is een programma van KRO-NCRV in samenwerking met de Protestantse Kerk in Nederland. Het is wekelijks te zien om 17.10 uur op NPO 2.

Heb je een aflevering gemist? Kijk terug via npo.nl/petrusinhetland.Volg Petrus in het Land ook op Facebook en Instagram voor extra inspiratie en een kijkje achter de schermen!

Andere thema's die aan bod komen in deze opname zijn: grote maatschappelijke veranderingen, mythes waar we in geloven en hoe die ons uit elkaar trekken en de vraag hoe de kerk omgaat met Israël en GazaVerder lezenKerkelijk spreken over de oorlog tussen Hamas en Israël.   

De allure van de kerk 

In het gesprek heeft Kees van Ekris het onder andere over grote maatschappelijke veranderingen, waardoor mensen zich niet meer thuis kunnen voelen in onze cultuur en waardoor ze een 'crisis van zekerheden' ervaren. Volgens Kees van Ekris heeft de kerk een antwoord op deze mythes die ons uit elkaar trekken, namelijk de 'oerwoorden van de kerk': gebed, gemeenschap, brood en wijn en elkaar liefhebben. Dat is, volgens Kees, 'de allure van de kerk'. ''Overal waar je dat ziet, daar kom je een beetje tot jezelf.'' Zijn oproep is dan ook: ''kunnen wij als kerk de eigenzinnigheid hebben om te blijven geloven in dit eenvoudige?'' 

Naast de mythes die ons uit elkaar trekken en het antwoord van de kerk, sprak Kees van Ekris ook over Israël en Gaza en hoe we kunnen zorgen dat dat ons niet verder uit elkaar speelt. Daarover schreef hij ook een brief aan gemeenteledenVerder lezenBrief van de scriba: 'De situatie in het Midden-Oosten verscheurt mij'. 

Terugluisteren en kijken  

De podcastaflevering met Kees van Ekris kun je hier terugluisteren en is ook te vinden op Spotify. De live-uitzending is daarnaast via Youtube te bekijken. Daarnaast is de podcastaflevering ook als tv-uitzending terug te zien.  

Voor het eerst zijn de functieprofielen voor predikant, pastor en kerkelijk werker duidelijk geformuleerd. Ze worden in november gepresenteerd in de generale synode, maar zijn nu al beschikbaar. 

Een belangrijk aspect van de nieuwe functieprofielen is dat zij gericht zijn op onderlinge aanvulling en samenwerking van werkers in de kerk. Voor iedere gemeente of pioniersplek, al dan niet in samenwerking met andere, de juiste voorganger of team van voorgangers. Dat is het uiteindelijke doel van de huidige ambtsdiscussie in de Protestantse Kerk. 

De ambtsdiscussie is ontstaan door praktische uitdagingen zoals het groeiende tekort aan predikanten en kerkelijk werkers, kleiner wordende formaties in gemeenten, de opkomst van pioniersplekken. Ook is er de wens om de kerkelijke positie van hbo-theologen te verbeteren. Tegelijk raakt de discussie aan theologische vragen over wie welke taken mag vervullen en wat de verhouding is tussen het 'ambt van alle gelovigen' en de bijzondere ambten. 

Breed draagvlak

Meer dan honderd mensen uit verschillende geledingen van de kerk hebben meegedacht in dit traject, waaronder predikanten en kerkelijk werkers, vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen, classes, Vereniging Kerkrentmeesterlijk Beheer, de Bond van Nederlandse Predikanten, CNV Ideëel en RMU. Ook voorzitters van kerkenraden en leden van beroepingscommissies hebben hun inbreng geleverd. 

Proces nog in ontwikkeling

Het is belangrijk te benadrukken dat alles nog onder constructie staat. Op basis van de gesprekken in de synode en de resultaten van lopende pilots wordt het hulpmiddel nader uitgewerkt en kunnen de profielen indien nodig nog verder worden bijgesteld. 

De generale synode bespreekt deze tussenrapportage tijdens haar vergadering in november. Daarnaast gaat binnenkort een pilot van start waarin vijf gemeenten het nieuwe hulpmiddel met betrekking tot de profielen testen. Dit hulpmiddel helpt gemeenten, onder leiding van een consulent, om tot een weloverwogen keuze te komen voor het type voorganger dat het beste past bij hun gemeente. 

Download hier de tussenrapportage over de functieprofielen.

Landelijk bestuur

De leiding van de Protestantse Kerk ligt in handen van 62 ambtsdragers. Samen vormen zij de generale synode, in gewoon Nederlands ‘het landelijk bestuur’. Zij komen minimaal twee keer per jaar bij elkaar. Hun opdracht is leidinggeven aan het leven en werken van de kerk in haar geheel.

Voor de hele kerk

Pijl naar beneden Verder lezenWat zijn de taken van een synodelid? Synodeleden zijn allen ambtsdragers die gekozen zijn door een plaatselijke gemeente. Deze plaatselijke wijsheid en ervaring worden in de synode gebundeld en vruchtbaar gemaakt voor het welzijn van de hele kerk. Daarom wordt de synode ook wel ‘de kerkenraad van de hele kerk’ genoemd. Volgens de kerkorde bestaat de kerk uit alle gemeenten. Hun stem wordt dus ook via haar ambtsdragers in de synode gehoord en benut.

Inspiratie

Op vrijdag 14 en zaterdag 15 november is de volgende generale synode. Preses Trijnie Bouw hoopt dat het een vergadering wordt die tot eer is van God, tot opbouw van de gemeente en een teken van hoop voor wie naar hoop verlangen. 

Onderstaande gebedssuggestie kunnen gemeenten gebruiken om voorbede te doen voor de generale synode:

Goede God, 

Wij danken U dat U naar ons ben toegekomen, dat U met ons de reis van het leven bent aangegaan, van het allereerste begin tot in de eeuwigheid. 

Wij danken U dat wij als kerk in Uw Naam, als pelgrims onderweg naar Uw Koninkrijk, ons leven mogen leiden in verbondenheid met U, elkaar en deze wereld.  

Wij bidden voor wie in onze kerk geroepen zijn om ruimte te scheppen en richting te geven op welke wijze en op welke plaats dan ook.  

Vandaag bidden wij in het bijzonder voor wie geroepen zijn om als generale synode bijeen te komen. Geroepen om halt te houden, stil te worden, te luisteren en te spreken, en dat te doen wat  namens en voor het geheel van onze kerk nodig is.  

U weet van de zegeningen en uitdagingen, van de vreugden en van de zorgen, in onze kerk, in onze samenleving, in onze wereld. Laat het een vergadering zijn die tot eer is van U,  tot opbouw van de gemeente, en een teken van hoop voor wie naar hoop verlangen. 

Laat Uw Geest daar aanwezig zijn als voorganger en reisgenoot  met moed en zorgvuldigheid wijsheid en lichtheid  

in de Naam van Jezus Uw Zoon en onze Heer 

Amen 

  Agenda generale synode 14 en 15 november 2025

Van 28 december tot 1 januari organiseert de gemeenschap van Taizé haar jaarlijkse Europese Ontmoeting in Parijs en de omliggende regio. Naar verwachting komen er 15.000 jongeren uit heel Europa bijeen, onder andere voor gebed op het plein voor de Notre Dame. Protestantse en rooms-katholieke kerken nodigen jongeren tussen 18 en 35 jaar uit om deel te nemen aan deze internationale ontmoeting.

Jongeren kunnen tijdens de ontmoeting op een bijzondere manier Parijs en haar inwoners leren kennen. De deelnemers overnachten in gastgezinnen en nemen overdag deel aan programma's in lokale gemeenten en parochies. In de middag en avond zijn er workshops en gebedsmomenten in de binnenstad.

Busreis vanuit Nederland

Vanuit Utrecht is een busreis naar Parijs georganiseerd. De kosten bedragen €179 en dekken zowel het vervoer als de deelname aan de ontmoeting. Meer informatie over vertrek- en aankomsttijden wordt in het najaar beschikbaar gesteld via de officiële Taizé-website. Aanmelding voor de busreis is mogelijk via dit online formulier. Jongeren die zich voor de busreis aanmelden, hoeven zich niet apart bij Taizé te registreren.

Bezoek van Parijse jongeren aan Nederlandse gemeenten

Ter voorbereiding op de ontmoeting bezoeken jongeren uit Parijs in tweetallen Nederlandse gemeenten. Dit gebeurt het eerste en tweede weekend van november. Zij komen vertellen over de Europese Ontmoeting  en zullen jongeren persoonlijk uitnodigen om deel te nemen.

Voor dit bezoek zijn gemeentes nodig die bereid zijn:

• een activiteit of Taizégebed voor jongeren te organiseren;
• onderdak en maaltijden te verzorgen voor de bezoekers;
• indien mogelijk begeleiding te bieden tijdens het bezoek.

Dit bezoek kan een goede gelegenheid zijn om jongeren uit de gemeente kennis te laten maken met Taizé en hen te informeren over de mogelijkheden voor deelname aan de Parijse ontmoeting.

Meer informatie

Voor vragen over groepsaanmelding, het bezoek van Parijse jongeren aan gemeenten, of andere informatie: taizeinparijs@gmail.com.

Vijf leden van de kleine synode zijn verantwoordelijk voor de coördinatie en werken de onderzoeksopdracht uit, waaronder ook de onderzoeksperiode. Volgens ds. Trijnie Bouw, preses van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland, is een extern onderzoek noodzakelijk met het oog op alle betrokkenen: “Deze situatie vraagt veel van medewerkers, leidinggevenden en bestuurders binnen de dienstenorganisatie en daarom is een zorgvuldig en transparant proces nodig”.

ND-artikel: PKN vraagt om onderzoek naar werksfeer op hoofdkantoor, vanwege publicatie Nederlands Dagblad

ND-artikel (achter betaalmuur): Onveilige werksfeer en angst om je eigen mening te geven op het hoofdkantoor van de PKN. Wat gaat daar mis?

Ds. Trijnie Bouw: "Ik ben diep geraakt door de verhalen die naar voren komen in het Nederlands Dagblad over de werksfeer bij de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland en het functioneren van de algemeen directeur. Ik heb de overtuiging dat juist de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk een veilige en open werkomgeving moet zijn. Helaas wordt dat niet door iedereen zo ervaren. We moeten met elkaar kijken hoe we dit kunnen verbeteren. Dit kunnen we niet zelf. Daar hebben we de onafhankelijke expertise van anderen voor nodig. Het bestuur van de dienstenorganisatie heeft het moderamen van de generale synode laten weten komende vrijdag de kleine synode te vragen hier concreet een opdracht voor te geven. Daarna overlegt de kleine synode over de inhoud van de onderzoeksopdracht en wie dat zal gaan doen."

ND-artikel: PKN vraagt om onderzoek naar werksfeer op hoofdkantoor, vanwege publicatie Nederlands Dagblad

ND-artikel (achter betaalmuur): Onveilige werksfeer en angst om je eigen mening te geven op het hoofdkantoor van de PKN. Wat gaat daar mis?

Een weldadige kracht - Kees van der Kooi 

Theoloog Kees van der Kooi onderzoekt de rol van de Geest in ons geloof en alledaagse bestaan. Het boek laat zien hoe de Geest mens en wereld naar de toekomst trekt, en nodigt uit om te letten op momenten waarop Gods kracht inbreekt en nieuwe hoop wekt. Een toegankelijke theologische reflectie, geschikt voor preekvoorbereiding en leerhuisgroepen. 

Bestel | 23,99 

12 artikelen over de heilige Geest 

Het derde deel van de serie 'Geloven op goede gronden' biedt een toegankelijke uitleg van de basis van ons geloof over de heilige Geest. Twaalf auteurs uit het confessionele midden van de Protestantse Kerk beantwoorden actuele vragen: Wat is de heilige Geest? Is de kerk een gemeenschap van heiligen? Ideaal voor leerhuizen. 

Bestel e-book | 6,99 

De Geest wijst de weg & De Geest schenkt graag nieuw leven - Marius Noorloos 

'De Geest wijst de weg' (2022) van ds. Marius Noorloos behandelt de vruchtbare samenhang tussen geloofs- en gemeenteopbouw onder leiding van de heilige Geest. Het bijbehorende werkboek 'De Geest schenkt graag nieuw leven' biedt kerkenraden en gemeenteleden een praktische gids om concreet aan de slag te gaan. Samen vormen ze een krachtige combinatie voor gemeentelijke groei. Bestel 'De Geest wijst de weg' | 14,99 Bestel 'De Geest schenkt graag nieuw leven' | 7,50 

In de kracht van de heilige Geest - Pieter J. Lalleman 

Dr. Pieter Lalleman biedt inspirerende bijbelstudies die laten zien hoe God met zijn Geest door mensen heen werkt. De bijbelstudies gaan over de eerste volgelingen van Jezus in Handelingen. Van hun reactie op de opstanding tot zendingsreizen en kerkelijke vergaderingen - wat kunnen wij van hen leren? Deze bijbelstudies zijn geschreven voor kringgebruik, maar ook uitstekend geschikt voor zelfstudie. 

Bestel | 10,99 

De gereedschapskist van de heilige Geest - M.M. van Campen 

Ds. M.M. van Campen behandelt in dit bijbelstudieboek de negen Geestesgaven uit 1 Korintiërs 12. Het boek is geschreven vanuit een verlangen naar deze gaven als uiting van het werk van de heilige Geest in onze tijd. Geschikt voor persoonlijke of gezamenlijke bestudering van de betekenis van Geestesgaven. 

Bestel | 14,99 

Vul mij opnieuw - Nieske Selles-ten Brinke 

Geschreven voor gelovige vrouwen die zich willen verdiepen in het werk en de persoon van de heilige Geest. Het boek behandelt de vervulling en bekrachtiging met de heilige Geest, de vrucht van de Geest en geestelijke gaven op eenvoudige, bijbelgetrouwe wijze. Inclusief gespreksvragen voor persoonlijke overdenking of groepsbespreking. 

Bestel | 17,99 

Voor leerhuis of gemeente 

Deze publicaties bieden elk een eigen invalshoek op het jaarthema: theologische verdieping (Van der Kooi), systematische kennisoverdracht ('12 artikelen'), praktische gemeenteopbouw (Noorloos/De Kok), bijbelstudie (Lalleman), leren over Geestesgaven (Van Campen) of specifieke vrouwenbijeenkomsten (Selles-ten Brinke). 

Andere suggesties? Mail ze naar tips@protestantsekerk.nl.