Bij deze symbolische handeling kreeg Van Ekris een stokje met daarop de tekst: “Beste Kees, veel vreugde en geloof in de volgende etappe”, waarbij De Reuver refereerde aan de bijbeltekst Hebreeën 12:1 en 2:  

Nu wij door zo’n menigte geloofsgetuigen omringd zijn, moeten ook wij elke last van ons afwerpen, evenals de zonde waarin we steeds weer verstrikt raken, en vastberaden de wedstrijd lopen die voor ons ligt. Laten we daarbij de blik gericht houden op Jezus, de grondlegger en voltooier van ons geloof: met de vreugde voor ogen die voor Hem in het verschiet lag, heeft Hij het kruis verdragen en de schande ervan aanvaard, en heeft Hij zijn plaats ingenomen aan de rechterzijde van de troon van God. 

René de Reuver neemt op donderdag 3 juli formeel afscheid als scriba in de Domkerk in Utrecht. ’s Middags zal zijn essay Toekom(s)t gepresenteerd worden tijdens een symposium en ’s avonds is de losmakingsdienst. Lees ook dit afscheidsinterviewVerder lezenAfscheidsinterview ds. René de Reuver: 'Makkelijke woorden doen geen recht’  met hem.  

Het jaar 2024 werd getekend door oorlogen, natuurrampen en politieke spanningen. Juist in die context klonk het jaarthema krachtig: ‘Ga mee! Samen getuigen van geloof, hoop en liefde.’ “Het is bemoedigend dat we, in een wereld vol ellende, samen kerk kunnen zijn”, zegt Jurjen de Groot, directeur van de dienstenorganisatie, “samen met classes, de Classicale Colleges voor de Behandeling van Beheerszaken (CCBB's) en andere partners. Ook het afgelopen jaar zagen we hoe in talloze gemeenten mensen hoop en verbondenheid ervoeren.” 

Kennisplatform voor werkers in de kerk 

De website protestantsekerk.nl is uitgegroeid tot hét kennisplatform voor vrijwilligers en professionals. Alle basistrainingen voor ambtsdragers zijn vernieuwd; 375 vrijwilligers volgden zo’n training. Sinds 2024 is ook een toegankelijke versie van de kerkorde en generale regelingen online beschikbaar. De vraag naar ondersteuning groeide sterk. Het mobiliteitsbureau verstuurde 295 advieslijsten aan vacante gemeenten. Via de mobiliteitspool werden 130 predikanten en kerkelijk werkers tijdelijk ingezet. Het contactcentrum beantwoordde ruim 18.000 vragen. 

Gemeenten ondersteunen 

Op veel plekken staat het kerk-zijn onder druk. Na een intensieve doordenking met classes en CCBB's zijn in 2024 vier classes gestart met classisteams: bestaande uit de classispredikant, een adviseur dienstverlening en een financieel beleidsadviseur, ondersteund door de dienstenorganisatie. Zij helpen gemeenten bij het maken van een toekomstplan. De Groot: “Met de classisteams willen we naast gemeenten staan en samen zoeken naar wat werkt.” In 2025 wordt dit concept verder ontwikkeld.  

Kerk voor 18 miljoen Nederlanders 

Samen met partners ontwikkelt de Protestantse Kerk vormen van zingeving voor mensen buiten de kerk. Het platform Move Community bereikte via social media een miljoen jonge christenen. De community Hoedan trok 3 miljoen bezoekers. The Passion bereikte 3,2 miljoen mensen; 200 gemeenten keken samen met gemeenteleden en buurtbewoners. Het Graceland Festival trok 3.200 bezoekers. Jongereninitiatieven als Sirkelslag en de Kerst- en PaasChallenges werden ruim 2.100 keer aangevraagd. Magazine Petrus groeide naar bijna 191.000 abonnees en het tv-programma Petrus in het land trok wekelijks 56.000 kijkers. 

Wereldwijd hulp bieden 

Dankzij steun van gemeenten en donateurs kon Kerk in Actie, onderdeel van de Protestantse Kerk, veel betekenen. Het jaarverslag van Kerk in Actie laat zien hoe de hulporganisatie zich, samen met kerken en organisaties wereldwijd, inzet voor een samenleving waarin mensen tot hun recht komen. De armoedecampagne in Nederland droeg eraan bij dat mensen nieuw perspectief kregen. Er was nauwe betrokkenheid bij de nood in Oekraïne. En met Giro555 werd, samen met de Samenwerkende Hulporganisaties, 25 miljoen aan noodhulpgelden opgehaald, bestemd voor slachtoffers van het voortgaande geweld in het Midden-Oosten. Daarnaast kwam de kerk in actie op plekken die veel minder in de schijnwerpers staan. 

Leren en luisteren 

Het jaarverslag benoemt ook knelpunten, zoals de overstap naar Microsoft 365 en vertraging bij het e-jaarboek. Uit onderzoek van Ipsos blijkt dat gemeenten de koers waarderen, maar ook afstand tot de dienstenorganisatie ervaren. De invoering van een nieuwe quotumregeling leidde tot veel vragen en zorgen. “De reacties uit gemeenten hebben ons geraakt”, zegt De Groot. “We hebben geluisterd en nagedacht over hoe we dit soort processen beter kunnen vormgeven. We zijn samen onderweg als kerk. Dat is niet altijd makkelijk, maar we mogen blijven vertrouwen op Gods zegen.” 

 Download jaarverslag Protestantse Kerk 2024

Na negen jaar als scriba van de Protestantse Kerk draag je het stokje over. Hoe heb je de rol van scriba al die jaren ervaren? 

“De eerste woorden die bij me opkomen, zijn de woorden ‘voorrecht’ en ‘dankbaarheid’. Het is een voorrecht dat het je wordt toevertrouwd om stem te geven aan het kerk-zijn. Dat heb ik ervaren als iets bijzonders. Scriba zijn is ook een voorrecht omdat je op plekken komt waar je anders niet zo snel komt: bij andere kerkgenootschappen, bij bijzondere initiatieven in het land, aan tafel bij de overheid, bij partners van Kerk in Actie. Door die ontmoetingen worden je geloof en je visie verrijkt. Ik ben dankbaar dat ik dat heb mogen ervaren. 

Tegelijkertijd is deze rol ook een last. Het is een grote verantwoordelijkheid en je bent nooit klaar. Bovendien wordt er ook wel eens op de man gespeeld. Deze dingen gelden in zekere zin natuurlijk voor álle predikanten, maar ik heb die last in deze rol wel extra ervaren. Daarom is het ook goed om nu het stokje door te geven.” 

Zijn er momenten die je in het bijzonder bij zijn gebleven? 

“Ik was nog maar net scriba toen we 500 jaar Reformatie vierden, in de Domkerk. Dat was een bijzondere gebeurtenis, met de koning, mensen uit het kabinet en geestelijk leiders van allerlei geloofsgemeenschappen. Het was met name bijzonder om – juist op dit historische moment - samen met de rooms-katholieke bisschop Hans van den Hende het verlangen naar eenheid uit te spreken. Die viering legde de basis voor allerlei lijntjes die ik in de loop van de jaren daarna heb mogen onderhouden. 

Iets anders dat grote indruk heeft gemaakt was een bezoek met Kerk in Actie aan het vluchtelingenkamp Moria, op Lesbos. Ik zag daar met eigen ogen de dikke rijen prikkeldraad en de hekken die de vluchtelingen binnen dat kamp moesten houden. Verschrikkelijk. Later was ik er getuige van hoe een vluchtelingenboot aankwam. Ik sprak een man van een jaar of 25, die vertelde dat hij twee keuzes had: óf vechten in het leger van Assad, óf vluchten. Ik zag zijn ogen glinsteren omdat hij dacht: ik heb het gehaald! Maar wij kwamen net uit dat kamp met die rijen prikkeldraad en wisten: over een paar uur zit jij dáár. En het zal nog een hele lange weg voor je worden.” 

Wat riep die ontmoeting bij je op? 

“Ik ervaarde heel sterk wat voor diepe dilemma's deze situatie opleverde. Aan de ene kant voelde ik een diepe betrokkenheid bij deze mensen, en een soort boosheid ten opzichte van makkelijke woorden over gelukszoekers. Die woorden doen echt geen recht aan de verhalen van de vluchtelingen die ik sprak. Maar ik hoorde óók de verhalen van mensen op het eiland, die vertelden hoe ze eerst op een vredige plek woonden en nu werden overspoeld door vluchtelingen. Die kant begrijp je dan ook. In dit soort complexe situaties zijn er geen eenvoudige oplossingen. Dat heb ik in mijn periode als scriba steeds opnieuw ervaren.” 

In de afgelopen negen jaar is de Protestantse Kerk kleiner geworden. Sommige gemeenten hebben hun deuren moeten sluiten. Hoe heb je dat beleefd? 

“Ik herken de rouw die veel mensen ervaren. Zeker als het gaat om al die mensen die hun beste krachten gegeven hebben, en dan toch hun gemeente onder hun handen hebben zien afbrokkelen. Dat doet pijn.  

Toch ben ik ervan overtuigd dat de beweging van God in onze samenleving door zal gaan. We komen uit een soort systeem van kerkelijke verkaveling: overal in Nederland moest een protestantse gemeente zijn. Dat systeem is in de huidige tijd praktisch niet meer houdbaar, en je kunt er bovendien ook theologische vraagtekens bij zetten. Waarom zou juist ónze kerk overal present moeten zijn? Als een andere kerk ergens present is, is dat óók het Lichaam van Christus. Daarom ben ik blij met de beweging naar een ‘mozaïek van kerkplekken’, dat ervan uitgaat dat de kerk in meerdere gestalten aanwezig kan zijn.  

De contacten met andere kerkgenootschappen - migrantenkerken, evangelische kerken, de Syrisch-Orthodoxe Kerk, de Rooms-Katholieke Kerk - hebben dat besef versterkt. Ik realiseerde me in de loop van de tijd steeds sterker dat je elkaar nodig hebt om het geheimenis van de liefde van God in Christus te kennen.” 

Die overtuiging komt ook terug in je boek dat deze week verschijnt, een essay over hoopvol kerk-zijn. Wat heb je daarin willen uitdrukken? 

“In het boek reflecteer ik op het feit dat de eerste christenen ‘mensen van de Weg’ werden genoemd. Als je vervolgens ziet hoe de Weg van de Heer verloopt, is dat anders dan ze vooraf bedacht en gepland hadden. Ze zijn volgers op de weg die de Geest wijst - tot hun eigen verrassing en verwondering. Dat vind ik een hoopvol beeld voor de kerk in onze tijd. Hoe de kerk er morgen uit zal zien weet niemand. Maar we mogen onze weg gaan in het vertrouwen dat Hij nieuwe wegen zal vinden. Meestal maken wij zelf onze plannen en bidden we daarna of God die plannen wil zegenen. Maar we mogen ontdekken dat Christus vooropgaat, dat zijn Geest de Weg baant. De indringende vraag aan ons is: zijn wij waar Hij is? Meer dan ooit komt het aan op een spiritualiteit van ontvankelijkheid en alertheid.” 

Wat vraagt dat volgens jou van protestanten in deze tijd? 

“Volgens mij gaat het om drie dingen. Ten eerste: zorg voor je ziel – ga naar vieringen, doe aan meditatie. De huidige atmosfeer is zo kil, dat we de woorden van God heel hard nodig hebben. Ten tweede: zoek een gemeenschap. Protestanten kunnen heel individualistisch zijn, maar je hebt elkaar echt nodig om je leven met elkaar te delen en elkaars geloof te verrijken. En ten derde: wees bewogen in deze samenleving. Wees bewogen met mensen in de knel, zoals God dat Zelf ook is. 

Deze dingen vragen wel iets van je, geloof komt je niet aanwaaien. Juist omdat het geloof in de huidige cultuur veel minder ingebed is dan vroeger, moet je er actief ruimte voor maken.” 

Je hebt volop nagedacht over de toekomst van de kerk, maar ongetwijfeld ook over je eigen toekomst. Hoe gaat de komende tijd er voor je uitzien? 

"Allereerst is het goed dat er na deze intensieve tijd iets meer ruimte komt voor ‘thuis’. Maar ik ga vanaf september ook drie dagen in de week aan de slag bij de PThU, waar ik een bijdrage zal leveren aan de Permanente Educatie voor predikanten en kerkelijk werkers. Ik ga met hen nadenken over kerk-zijn in deze tijd, om zo de visie uit mijn essay te kunnen vertalen naar de praktijk. Ook ga ik onderzoek doen naar de theologische actualiteit van het werk van Gerrit de Kruijf, die mij persoonlijk heeft geïnspireerd met zijn ideeën over de verkondiging in de huidige tijd en kerk zijn in een democratische samenleving. Ik vind het mooi als een nieuwe generatie kennis kan maken met zijn theologische erfenis. Op deze manieren kan ik indirect iets delen van wat ik zelf ontvangen heb.” 

Het boek ‘Toekom(s)t. Hoopvol kerk-zijn' is te bestellen via kokboekencentrum.nl. 

Nederland wordt steeds diverser, en dat geldt ook voor de kerk. Christenen met een migratieachtergrond zoeken niet alleen aansluiting binnen bestaande kerken, maar vormen ook eigen geloofsgemeenschappen. Deze ontwikkeling biedt mooie kansen voor verbinding, maar thema's als racisme en uitsluiting kunnen ook verdeeldheid veroorzaken. 

Om deze gevoelige onderwerpen bespreekbaar te maken binnen kerkelijke gemeenschappen, hebben Micha Nederland, Kerk in Actie en Intercultural Church Plants (ICP) een nieuwe editie gelanceerd van Proeven & Praten: over de kleur van je hart. Deze bijzondere werkvorm combineert een driegangenmaaltijd met diepgaande gesprekken over vooroordelen en uitsluiting. 

Veilige ruimte voor moeilijke gesprekken 

Hoewel diversiteit kansen biedt om samen gastvrije en veilige geloofsgemeenschappen te bouwen, bestaan er ook misverstanden, sluimerende vooroordelen en blinde vlekken. Veel mensen zijn zich niet bewust van mechanismen van uitsluiting, wat het moeilijk maakt om het gesprek over racisme en discriminatie open te voeren – zelfs binnen de kerk. 

Proeven & Praten – over de kleur van je hart biedt een laagdrempelige en veilige manier om als groep in gesprek te gaan over deze complexe thema's. Deelnemers horen verhalen vanuit verschillende perspectieven – zoals dat van een vrouw met een Afrikaanse partner, of een christen die twijfelt aan het bespreekbaar maken van deze problemen – en bespreken aan de hand daarvan hun eigen ervaringen en overtuigingen. 

"Juist binnen de kerk mogen we oefenen in luisteren, ruimte geven en elkaars verhaal echt serieus nemen," zegt Harmen Niemeijer-Scheffer, directeur van Micha Nederland. "We geloven dat Jezus mensen bij elkaar brengt, ook als verschillen ongemakkelijk zijn. Proeven & Praten helpt om dit gesprek eerlijk én hoopvol te voeren." 

Verrijking door ontmoeting 

Karin van den Broeke, programmamanager bij Kerk in Actie, benadrukt het belang van interculturele ontmoetingen: "Nederland kent inmiddels echt veel migrantenchristenen. Mij persoonlijk hebben gesprekken met christenen uit verschillende culturen enorm verrijkt. In het verstaan van mijn eigen geloof, en in het komen tot een grotere vertrouwdheid met elkaar. Ik hoop dat we in kerkelijke gemeenten obstakels op kunnen ruimen die ontmoetingen in de weg staan. Ik ben ervan overtuigd dat het onze samenleving ten goede komt als we tot veel meer daadwerkelijke ontmoetingen komen, over de grenzen van culturele achtergronden heen." 

De aandacht voor Proeven & Praten over de kleur van je hart valt niet toevallig samen met Keti Koti, de dag waarop de afschaffing van de slavernij wordt herdacht. Deze symbolische timing onderstreept het belang van het gesprek over gelijkwaardigheid en inclusie binnen kerkelijke gemeenschappen. Het materiaal is gratis te downloaden via proevenpraten.nl. 

Voor alle onderdelen van de liturgie in de kerkdienst zijn pictogrammen gemaakt. Van collecte tot preek, van gebed voor de wereld tot de zegen, aan alle elementen is gedacht. De pictogrammen zijn geschikt om te gebruiken op de beamer, in het kerkblad of op de website. De illustraties zijn gemaakt door Linda Verholt.

Herkenbare afbeeldingen

Het idee om pictogrammen te maken die alle gemeenten kunnen gebruiken ontstond na een oproep van ds. Harmke Heuver van de Protestantse Gemeente Lexmond in een facebookgroep voor predikanten. Ze vroeg of de afbeeldingen in de online serie over de orde van dienst ook in lokale kerken gebruikt mochten worden. Naar aanleiding daarvan is een set pictogrammen in zwart-wit gemaakt die nu beschikbaar is voor alle gemeenten. De afbeeldingen komen overeen met die in de online serie. Een pré, volgens ds. Den Hertog. “Het beeld bekrachtigt dat wat gezegd wordt, en het gebruik van dezelfde afbeeldingen vergroot de herkenbaarheid. Dat is belangrijk voor het geloofsonderwijs in de kerk.”

Stickervel

Den Hertog gebruikt de pictogrammen in gezinsdiensten. De reacties zijn positief: “Gemeenteleden vinden dit een mooie manier om de kinderen bij de dienst te betrekken. Ze weten nu precies wat het volgende onderdeel is in de dienst.” Om de pictogrammen te introduceren in zijn gemeente, maakte ds. Den Hertog een stickervel. Tijdens een gezinsdienst deelde hij het stickervel met alle pictogrammen uit. Als het plaatje tijdens de dienst op de beamer in beeld kwam, konden de kinderen het betreffende pictogram op hun kaart plakken. “Als de kaart vol was, kregen ze een prijsje. Het was een leuke manier om de pictogrammen te introduceren.”

Visueel ingesteld

Ds. Den Hertog kan het andere gemeenten aanraden de plaatjes te gebruiken. “De samenleving is steeds meer visueel ingesteld. Vooral bij kinderen en jongeren spelen plaatjes en beelden een steeds grotere rol. Met deze pictogrammen geef je in een oogopslag meer informatie dan met gesproken woorden. Dat geeft ook verdieping in het geloofsonderwijs.”

Downloaden

De pictogrammen ook gebruiken in je kerkdienst of kerkblad? Je kunt ze hier downloaden.

Download pictogrammen

Van 17 t/m 22 november is de landelijke huis-aan-huiscollecte van Kerk in Actie. Dit jaar gaan duizenden collectanten op pad om geld op te halen voor mensen in armoede in Nederland. Een hartverwarmende actie waarin we samen het verschil maken, in dorpen, steden en straten door het hele land. 

Om in het hele land langs de deuren te kunnen gaan, zijn veel mensen nodig. Daarom willen we je vragen of jullie als diaconie ook iets kunnen betekenen.  

Waarom komen? 

Wil je meer weten over het collectedoel, of ben je benieuwd hoe je kunt helpen? Kom naar de coördinatorenmiddag op woensdag 24 september in Utrecht. Tijdens deze middag krijg je: 

• Praktische tips om de collecte goed te organiseren;
• Verhalen achter het collecteproject: wie help je eigenlijk?;
• Ideeën en inspiratie om mensen in je gemeente enthousiast te maken 

Je ontmoet andere betrokkenen en gaat vol energie en handvatten weer naar huis. 

Datum: 24 september Tijd: 14.00 – 16.30 uur Plaats: dienstenorganisatie Protestantse Kerk, Joseph Haydnlaan 2a, Utrecht 

Meld je aan voor de coördinatorenmiddag op 24 september  

Het bijzondere aan Nieuw Kerkelijk Peil is dat je als hele gemeente in gesprek gaat. Van kerkenraad tot gemeenteleden, van jongeren tot ouderen - iedereen krijgt een stem. Deze brede betrokkenheid zorgt voor een compleet beeld van waar jullie gemeente staat en waar jullie naartoe willen. 

Wat houdt de actie in?

De eerste twintig kerken die zich aanmelden voor Nieuw Kerkelijk Peil ontvangen een korting van maar liefst 350 euro. In plaats van het volledige startbedrag betaal je alleen de kosten per ingevuld formulier (3,50 euro per formulier). 

Waarom meedoen?

Nieuw Kerkelijk Peil is veel meer dan alleen een onderzoek - het is een krachtig instrument voor de toekomststrategie van jouw gemeente. Het helpt gemeenten niet alleen inzicht te krijgen in hun huidige situatie, maar biedt ook concrete handvatten voor strategische keuzes in de toekomst. 

Hoe kun je meedoen?

• Aanmelden kan vanaf 16 juni via het actieformulier op www.nieuwkerkelijkpeil.nl
• Wil je per 1 oktober starten? Meld je dan vóór 19 september aan
• Actie geldig tot 15 oktober - afronding vóór 1 december 2025
• Volledig online proces voor snelle en efficiënte resultaten
• Resultaten binnen 6 weken na afronding

Ervaringsverhalen gemeenten

Tientallen gemeenten hebben al gebruik gemaakt van deze tool. Lees hier de ervaringen van:

• De Kempen: "Gemeenteleden bleken sterker naar vernieuwing te verlangen dan ingeschat was"
• Dordrecht-Dubbeldam: "We willen ook voor tieners en twintigers aantrekkelijk worden”
• Schoonebeek: "Onze prioriteit? De jongeren voorop, en nieuwe leden meer in beeld"

Op 1 juli beëindigt René de Reuver zijn werkzaamheden als scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. Negen jaar lang gaf hij leiding aan het landelijke werk van de kerk. 

Op donderdag 3 juli wordt hij tijdens een liturgische viering in de Domkerk in Utrecht officieel losgemaakt als predikant in algemene dienst. De viering begint om 19.30 uur; de kerk is open vanaf 19.00 uur. Iedereen die betrokken is bij het werk van de kerk is van harte welkom om deze bijzondere avond mee te maken. 

Praktische informatie 

• Locatie: Domkerk, Domplein 31, 3512 JE Utrecht 
• Bereikbaarheid: 10 minuten lopen vanaf station Utrecht Centraal 
• Parkeren: parkeergarages Springweg, Kruisstraat (Stadsschouwburg) of Hoog Catharijne 

Wil je erbij zijn? Meld je aan via dit formulier 

Extra informatie per collecte

Het landelijke collecterooster 2026 geeft bij elke collecte een korte omschrijving en soms ook een aansprekend persoonlijk verhaal om bij de aankondiging van de collecte te gebruiken. Bij elke collecte wordt verwezen naar meer informatie over het project. In de brochure staan ook tips voor een maximale collecteopbrengst, nuttige achtergrondinformatie en afdrachtgegevens.

Bijzondere momenten

Een aantal collecten is verbonden aan bijzondere momenten. Zo collecteer je bijvoorbeeld op de zondag voor Bevrijdingsdag voor noodhulp aan mensen op de vlucht in Myanmar, op Biddag voor Rwandese zusters-diaconessen  die arme gezinnen leren hoe ze zo efficiënt mogelijk gezond voedsel kunnen verbouwen, en rond Wereldvluchtelingendag voor een beter leven voor vluchtelingen in ons eigen land.

Geloven in delen

Jurjen de Groot, directeur van de dienstenorganisatie, is dankbaar dat ieder jaar weer zoveel gemeenten collecteren voor het werk van Kerk in Actie en de Protestantse Kerk als geheel. “Door te geven en te delen, mogen we ontdekken hoe God voorziet en mensen met elkaar verbindt. Collecteren is méér dan een financiële bijdrage, het is een daad van geloof, een teken van vertrouwen in Gods Geest, die mensen in beweging zet en vermenigvuldigt wat gegeven wordt. We vertrouwen erop dat Hij ons werk zegent en vrucht laat dragen, zodat er genoeg is voor velen."

Extra exemplaren nodig?

Diakenen, zwo-commissies en kerkrentmeesters krijgen het collecterooster 2026 toegestuurd, het is ook online te vinden. Extra exemplaren zijn te bestellen via de webwinkel. 

Met onderstaande infografic laat PFZW zien wat de pensioenregeling inhoudt en wat er op hoofdlijnen verandert.

Meer informatie over de nieuwe pensioenregeling is te vinden via pfzw.nl/nieuweregels.