Generale college voor de behandeling van bezwaren en geschillen (GCBG)

• mr. K. Hengstmengel-Versteeg, als lid van dit college
• mr. T. Tanghe, als toegevoegd lid van dit college
• ds. E.B. Mandemaker - Dieleman, als toegevoegd lid van dit college

Generaal College voor het Opzicht (GCO)

• ds. E. van van der Wolf-Kox, als lid van dit college
• ds. H. Boter, als lid van dit college
• mr. G.W. Weenink, als adviserend lid van dit college
• mr. G.C. Endedijk, als lid van dit college
• mr. B.D. Hengstmengel, als adviserend lid van dit college

Generale Raad van Advies (GRA)

• dr. P.A. Verbaan, als voorzitter van deze raad

CvB Protestantse Theologische Universiteit (PThU)

• dr. C.P. Boele, synode stemt in met zijn herbenoeming als voorzitter en lid van het College van Bestuur

Protestantse Theologische Universiteit (PThU)

• dr. H.J. Olsman, synode stemt in met zijn bevordering tot hoogleraar Geestelijke Verzorging

Raad Van Advies voor het Gereformeerd Belijden (RAGB)

• Prof. dr. W.H.Th. Moehn, als lid van deze Raad
• ds. M. Krooneman, als lid van deze Raad
• Drs. J.A. de Pater-Bakker, als lid van deze Raad

Lees ook:

Actieweek in januari

Veel kerkelijke gemeenten zamelen het hele jaar spullen voor de voedselbank in. Toch wil de Protestantse Kerk in de tweede week van januari een extra actieweek houden, omdat in de maand januari normaal gesproken minder binnenkomt dan in andere maanden. Terwijl januari juist vaak een dure maand voor veel mensen is.

Hoe gaat de actie in zijn werk?

1. Bestel gratis dozen van Kerk in Actie via onderstaand formulier.
2. Deze dozen ontvang je eind december.
3. Vul de dozen met onderstaande producten.
4. Lever ze in bij een voedselbank bij jou in de buurt.

De gewenste producten:

• Zonnebloemolie of olijfolie
• Groenteconserven 
• Soep in blik of zak 
• Zilvervliesrijst 
• Volkorenpasta 
• Houdbare halfvolle melk 
• Vis in blik 
• Koffie of thee 
• Couscous 
• Havermout 

Waarom dozen van Kerk in Actie?

Kerk in Actie zorgt er in samenwerking met de Voedselbank voor dat de dozen terechtkomen op de plekken waar er tekorten zijn. Dat kan dus een andere voedselbank zijn dan de voedselbank waar de gemeente contact mee heeft. Doordat de dozen duidelijk herkenbaar zijn, weet de voedselbank wat er in zit en is de distributie eenvoudig voor hen te regelen.

Leuke actie met de jeugd

Deze actie kan ook heel goed gekoppeld worden aan spellen als sirkelslag, KerstChallenge of de PaasChallenge. Samen met kinderen en tieners diaconaal bezig zijn, is heel inspirerend. 

Inleverpunt voedselbank worden

Wil je als gemeente niet alleen in januari de voedselbank ondersteunen? Word dan inleverpunt voor de Voedselbank en zet je deur minimaal 1 keer per week open voor iedereen die in actie wil komen tegen armoede in Nederland. Lees meer hierover!

Bestelling aantal dozen actieweek

Laat via onderstaand formulier weten dat je meedoet aan de actieweek. De dozen zijn per 25 stuks te bestellen. De dozen worden in de laatste weken van december 2023 verstuurd.

Formulier

Last van de krimp

Voorgangers zien zich vaak niet als ‘leider’ van een gemeente. Het woord zelf scoort ook niet zo goed in de kerk. Toch hebben ze die rol wel, vindt Stoppels. Hij zal als docent de startmodule ‘Leiderschap bij verandering’ geven. “Naast de verlegenheid om het evangelie buiten de kerkmuren te brengen, hebben veel gemeenten letterlijk last van de krimp. De eigen ‘tent’ overeind houden kost al veel energie.” 

Je gemeente voor gaan

De missionaire opleiding Kerk naar buiten helpt predikanten en kerkelijk werkers de blik naar buiten te richten. De opleiding gaat dit najaar weer van start met drie online startmodules. In de tweede startmodule maak je kennis met theologische en veranderkundige theorievorming rond leiderschap bij verandering. Vanuit deze invalshoeken bekijk je samen wat missionair leiderschap betekent en hoe dat in jouw werkcontext vorm kan krijgen. Ook onderzoek je hoe je de gemeente voor kunt gaan in het verder ontwikkelen van een missionaire cultuur. 

Een liefdevolle beweging

Ds. Elly Wisselink volgde het verdiepingsjaar van de missionaire opleiding. Ze is predikant in de Protestantse Gemeente Dedemsvaart en merkt dat ze het geleerde direct kan toepassen in haar werk in de gemeente. “Je wilt met het evangelie naar buiten, maar je merkt de kramp die er is. In de opleiding wordt krachtig onder woorden gebracht dat je dat niet zelf hoeft te doen: God ís al in de wereld. Er is al een liefdevolle beweging aan de gang, wij mogen daaraan meedoen namens God, naar anderen toe. Dat vond ik zo bevrijdend.”

Mijn ogen geopend

Ds. Wisselink volgde vorig jaar de startmodules en was direct enthousiast. “De opleiding is helemaal zoals ik had gehoopt en verwacht. Bijna de hele groep stroomde door naar het verdiepingsjaar. We krijgen veel informatie en er wordt uitgebreid ingegaan op vragen waar we tegenaan lopen. Ik kan het direct in mijn eigen gemeente toepassen.”

De module ‘leiderschap bij verandering’ sluit heel goed bij jezelf aan, vindt ds. Wisselink. “Je leert hoe je zelf in elkaar zit als het om veranderen gaat. Het opende mijn ogen voor blinde vlekken die ik zelf ook heb als het om veranderen gaat. Ik ben daardoor anders in mijn werk gaan staan. Ik probeer nu samen met mensen meer te kijken naar wat energie geeft dan wat zou horen of moeten. En we hebben ook leren kijken naar wat er wél in de gemeente is en dat te waarderen. Ook daarin probeer ik de mensen mee te nemen. De neiging bij een krimpende kerk bestaat om te somberen, maar er is nog zoveel moois te vinden.”

Een goede manier

Sake Stoppels ziet ook dat er bij voorgangers soms blinde vlekken zijn voor leiderschap, met name bij het missionaire aspect. “Veel voorgangers willen wel, maar weten niet hoe ze de gemeente in zo’n beweging kunnen meekrijgen. Dat is een zoektocht, een missionaire oriëntatie. Stoppels: “In veel gemeenten is een soort huivering voor de buitenwereld, die bedreigend kan aanvoelen. Aandacht voor buiten lijkt een soort concurrentie voor alles wat er ‘binnen’ moet gebeuren. Tegelijk zijn er veel mensen die er wel naar verlangen, er is ook veel missionaire betrokkenheid. Voorgangers krijgen in de opleiding handvatten om dat gesprek in de gemeente te bevorderen en dit proces met liefde en beleid  te begeleiden.” 

Lage drempel om mee te doen

De startmodules starten in najaar 2023, het verdiepingsjaar begint in september 2024. “De startmodules hebben een oriënterend karakter, je kunt ze in alle vrijheid volgen,” vertelt Stoppels. “Als je ze allemaal volgt, leg je alvast de basis voor het verdiepingsjaar.” De drempel om mee te doen ligt laag.

De startmodules kun je los volgen. Om toegang te krijgen tot het verdiepingsjaar moeten alle startmodules gevolgd zijn. De kosten voor de hele opleiding (startmodules en verdiepingsjaar) bedragen € 4.775,-, het volgen van losse startmodules kost € 260,- per module. Er zijn verschillende manieren om via fondsen, subsidies en vergoedingen een tegemoetkoming in de studiekosten te ontvangen.

‘Het centrum van het dorp’, zo wordt het Annahuis ook wel genoemd. “Naast de kerkelijke activiteiten, maken wel 32 lokale verenigingen gebruik van het gebouw”, vertelt Joop van den Brink (77), kerkrentmeester bij de protestantse gemeente. En daar is hij best trots op. “Ook al zijn we geen groeiende gemeente, op deze manier kunnen we de band met de mensen in de buurt verstevigen.”

Soepcafé

De meeste initiatieven in het Annahuis zijn maatschappelijk georiënteerd. “Er is onder andere een soepcafé, een Alzheimer Café en een zelfregiecentrum”, zegt Van den Brink. Het gebouw heeft een eigen beheerder. “Er zijn zoveel activiteiten dat er een coördinator nodig is om alles soepel te laten verlopen.” Verder draait het Annahuis op vrijwilligers. “Denk aan koffieschenkers, schoonmakers, maar ook bhv’ers.” Iedereen in het dorp kan vrijwilliger worden. “Zelfs in onze kerkdienst doen mensen van buiten de kerk mee. Ze bedienen de beamer, nemen de dienst op, en meer. Dat geeft nog een extra band met het dorp.”

Verduurzaming

Vorig jaar onderging het gebouw een grote verduurzamingsslag. Dat was hard nodig: het Annahuis was inmiddels 50 jaar oud, had nog convectorputten voor de centrale verwarming en enkel glas in de meeste ramen. “Dat vonden we niet verantwoord meer”, vertelt Van den Brink. “We willen als kerk weloverwogen keuzes maken, ook op het gebied van duurzaamheid.” Er werden onder andere 60 zonnepanelen op het dak gelegd, en het oude glas werd vervangen door HR++-glas, dat zorgt voor een goede isolatie. “Dankzij deze vernieuwingen is ons gebouw nu heel energiezuinig. Dat scheelt enorm in de kosten.”

Centrum voor hele dorp

De renovatie van het Annahuis sloeg een gat in de begroting van de protestantse gemeente. “We konden een Europese subsidie krijgen die bestemd is voor dorpen die ontmoeting en samenwerking faciliteren, maar dit was niet genoeg om de kosten te dekken”, weet Van den Brink. “Daarom hebben we ook een subsidieaanvraag gedaan bij de Solidariteitskas van de Protestantse Kerk. We zijn heel dankbaar dat die subsidie ook is toegekend.” 

Dankzij de renovatie kan het Annahuis nu weer jaren mee. “Het mooiste aan het gebouw vind ik dat het niet alleen een centrum is voor kerkleden, maar voor iedereen in ons mooie Raalte”, vertelt een dankbare Joop van den Brink. “Dankzij ons Annahuis kunnen we als kerk voor de hele omgeving iets betekenen.”

Subsidie aanvragen

Het aanvragen van subsidie uit de Solidariteitskas loopt via de commissie Steunverlening. Een protestantse gemeente moet bij die aanvraag aantonen dat er ook een eigen financiële bijdrage is in de kosten. In Raalte hebben veel vrijwilligers meegeholpen met de renovatie, zoals met het breekwerk, schilderen en opruimen. Daardoor konden de kosten gedrukt worden. 

De aanvragen worden uiteindelijk door de commissie Steunverlening beoordeeld. Deze commissie hanteert eenvoudige en transparante procedures. Soms kan er heel snel een toezegging gedaan worden. Bij ingewikkelder aanvragen kan afhandeling gemiddeld drie maanden duren.

Meer informatie over de Solidariteitskas:

De afgelopen maanden hebben de werkgroepen Opleidingen en Beroepbaarheid de beroepsprofielen predikant en pastor nader uitgewerkt. Het verschil in profilering tussen deze profielen zit wat de werkgroepen betreft niet in het werk- en denkniveau. Daarom pleiten zij ervoor dat ‘pastor’ en predikant beiden werk- en denkniveau NLQF 7 hebben. Dit niveau is volgens hen noodzakelijk vanwege de zwaarte en complexiteit van het beroep. Het onderscheid tussen beide profielen zit vooral in opleiding, attitude, aanpak en persoonlijkheid van de ‘pastor’ dan wel predikant. 

Tijd voor reflectie

In de synode zijn nog veel vragen over het voorstel van de werkgroepen, en er werden twee moties ingediend. Een peiling na afloop van het gesprek gaf bovendien een nogal gemengd beeld: een derde van de aanwezige synodeleden kan zich nu nog niet uitspreken over een oplossingsrichting. 

Het moderamen acht het van groot belang om in dit proces tot vervolgstappen te komen. “Tegelijkertijd voelen we ook verlegenheid en zien we als moderamen - gehoord het gesprek van gisteren - niet goed hoe we zonder nieuwe, grondig voorbereide input hierin nu als synode een stap verder kunnen zetten”, aldus preses ds. Marco Batenburg.

Daarom stelde het moderamen voor wat tijd voor reflectie te nemen, de ingediende moties daarbij volop te betrekken en deze nu niet in stemming te brengen. Batenburg: “We gaan samen met de werkgroepen bekijken hoe we een passend vervolg geven aan wat besproken is. Het is belangrijk dat de werkgroepen zich betrokken blijven voelen, nu er ook gevraagd is om een andere oplossingsrichting.”

Zoeken naar breed draagvlak

Het moderamen benadrukt de urgentie van het thema. “We beseffen dat niemand gebaat is bij grote vertraging”, aldus de preses. “Toch zoeken we bewust naar breed draagvlak en gezamenlijkheid om de besluitvorming in april goed voor te bereiden met de werkgroepen Opleidingen en Beroepbaarheid, en ook met de twee andere werkgroepen die we nog moeten horen.” Het moderamen kijkt nu naar mogelijkheden voor een extra vergadering in de komende tijd. 

Lees ook:

De synode spreekt uit: 

De gruwelijke terroristische aanval van Hamas op weerloze burgers van Israël op 7 oktober wordt ervaren als een regelrechte aanval op alle Joodse waarden en het Jood-zijn zelf en veroorzaakt ongeloof, pijn, verdriet, wanhoop en woedeVerder lezenModeramen: 'Verbijstering om escalatie'. Dit alles treft de Joodse Gemeenschap in Nederland ongekend hard. In de weken daarna is daar de ervaring van onveiligheid in de eigen Nederlandse samenleving bijgekomen. Er is een grote toename van openlijk antisemitisme in de publieke ruimte van de samenleving. Joodse scholen moeten uit voorzorg sluiten, synagogen worden nog zwaarder beveiligd, herdenkingen worden afgelast. 

De verschrikkelijke aanval van Hamas en de daaropvolgende oorlog tussen Israël en Hamas met alle verwoestingen van dien trekken zeer diepe sporen, wereldwijd en ook in onze samenleving. Het brute geweld in het Midden-Oosten vindt zijn vertaling in steeds sterker gepolariseerde verhoudingen in Nederland. 

Als Protestantse Kerk in Nederland spreken we hierbij ons diepe medeleven uit met de Joodse gemeenschapVerder lezenBoodschap van medeleven aan de Joodse Gemeenschap in Nederland. Ons hart huilt bij de verschrikkelijke wonden die nu geslagen wordenVerder lezenProtestantse Kerk stuurt boodschap van medeleven naar Israëlische en Palestijnse partners. Het is niet te accepteren dat Joodse medeburgers zich niet veilig voelen. Het is niet te accepteren dat er een toenemende beveiliging moet zijn van Joodse instellingen, synagogen en personen. Het is niet te accepteren dat leerlingen en studenten zich niet veilig voelen op scholen en universiteiten. Het is niet normaal dat Joden openbare tekenen van hun identiteit als een keppeltje moeten verbergen. Het is onacceptabel dat Joden in Nederland en elders verantwoordelijk worden gesteld voor wat er in het Midden-Oosten gebeurt. Dat is antisemitisme.

Als Protestantse Kerk in Nederland roepen we de samenleving inclusief de kerken en onze interreligieuze gesprekspartners op om een krachtig nee te laten horen tegen iedere vorm van antisemitisme en jodenhaat, tegen iedere vorm van geweld. Daarbij willen we ook in de eigen spiegel kijken: welke voedingsbodem hebben we zelf gelegd? 

Als Protestantse Kerk in Nederland willen we een krachtig ja laten horen voor bondgenootschap en dialoog, voor samenwerking en wederzijds begrip. We willen ons inzetten voor een samenleving waarin iedereen zich veilig voelt. Dat is een moeilijk gesprek, maar noodzakelijk en uiteindelijk ook helend. Gelukkig zijn er tal van tegengeluiden en initiatieven, maatschappelijk en kerkelijk, die laten zien dat het anders kan. Het is ons verlangen om bondgenootschappen te vormen en samen te strijden tegen elke vorm van haat en polarisatie en ons hard te maken voor ontmoeting en verbinding. 

Bij allerlei herdenkingen klinkt vaak het ‘nooit weer’. Nooit meer oorlog, geweld, vernietiging, antisemitisme. De werkelijkheid is steeds weerbarstiger. Antisemitisme is een veelkoppig monster. Juist als kerk willen we in verbinding met joodse, moslim- en andere (religieuze) gemeenschappen op blijven komen voor menselijke verhoudingen. Dat we in de ander het gelaat van de Eeuwige zien.

Lees ook:

Veel gemeenten weten niet hoe ze - met de afnemende menskracht - alles voor elkaar moeten krijgen. In de drie noordelijke provincies staat in veel gemeenten het water al aan de lippen. Ouderling Vrijhof (classis Groningen-Drenthe) vraagt de synode daarom expliciet aandacht voor de situatie in Noord-Nederland. “Veel gemeenten in Noord-Nederland zitten in de knel. Niet alleen door de verminderde bestuurskracht, maar ook door een nijpend tekort aan voorgangers. Ze worstelen in hun eentje of proberen door samenwerking en fusie met andere gemeenten de voortzetting van hun eigen gemeenteleven te waarborgen.”

Verruiming sacramentsbevoegdheden

Omdat de nood in sommige gemeenten, bijvoorbeeld in het noorden van het land, al zo nijpend is, en het in veel gemeenten ontbreekt aan professionele werkers in de kerk, verzoekt de generale synode het generale college voor de kerkorde (GCKO) een wijziging van de generale regeling voor te bereiden. Hiermee kan de bevoegdheid van brede moderamina van de classicale vergaderingen worden verruimd om in voorkomende gevallen tijdelijk of eventueel structureel sacramentsbevoegdheid toe te kennen aan kerkelijk werkers.

Nieuwe jas nodig

De afgelopen jaren is al breed nagedacht over de bestuursstructuur van de Protestantse Kerk en hoe die toekomstbestendig kan worden gemaakt. De notitie ‘Lichter op pad’ geeft een eerste denkrichting voor het oppakken van de vragen rond de kerkstructuur. Na bespreking van dit document in de synode hoopt het moderamen dat kerkplekken, classes en andere betrokkenen samen op pad kunnen gaan. “We weten nog niet hoe dat pad eruit ziet", benadrukt moderamenlid Bianca Groen-Gallant, “Daarom moeten we de handen vouwen, en ook durf tonen. De kerk heeft een nieuwe jas nodig die dienstbaar is aan toekomstgericht kerk-zijn.” Namens het moderamen vraagt ze de synode om in te stemmen met deze ingeslagen weg. “We moeten samen op zoek naar een toekomstgerichte kerk.”

Classes en gemeenten raadplegen

Ouderling-kerkrentmeester Haasnoot wil in het besluitvoorstel laten vastleggen dat classes en lokale gemeenten worden geraadpleegd. Jurjen de Groot, directeur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk, bevestigt dat dit ook de wens is van de regiegroep. “We krijgen van alle kanten signalen dat de nood hoog is. Daarom willen we graag allerlei initiatieven bundelen, samen met classes en plaatselijke gemeenten.” Op dit moment wordt er al dienstverlening ontwikkeld rondom toekomstbestendigheid van gemeenten, samen met classes. “We voelen de urgentie en hopen dat we na vandaag, met de steun in de rug van de synode, kunnen doorpakken.”

Groen licht

Na alle voors en tegens te hebben besproken, besluit de synode dat de notitie ‘Lichter op pad’ een herkenbaar beeld schetst van de urgentie van de thematiek rond besturing en organisatie van de kerk. Daarom draagt de synode het bestuur van de dienstenorganisatie op de voorgestelde aanpak in het rapport verder te verkennen en vorm te geven. De generale synode wordt in elke komende vergadering geïnformeerd over de voortgang. In november 2024 zullen de eerste opbrengsten en een voorstel voor de aanpak worden gepresenteerd, nadat hierover eerst de classicale vergaderingen en, via de classes, de kerkenraden zijn gehoord. 

Download notitie 'Lichter op pad'

Met elkaar op zoek 

Bij aanvang van het gesprek verwoordde preses ds. Marco Batenburg namens het moderamen de zorgen van synodeleden over dit gesprek. “Sommigen van u hebben gevraagd of dit een goed moment is voor deze bespreking. De terreuraanslag van Hamas heeft een enorme impact en de daaropvolgende oorlog trekt diepe sporen in Israël, Gaza, op de Westbank, maar ook in Nederland.” Toch wil het moderamen een gesprek niet uit de weg gaan. “In deze situatie moeten wij met elkaar op zoek naar een grondtoon.”

Herijking 

In 2008 stelde de generale synode het rapport ‘Het Israëlisch-Palestijns conflict in de context van de Arabische wereld in het Midden-Oosten’ vast. Dit rapport wordt ook wel de ‘IP-nota’ genoemd en is tot op heden het uitgangspunt van het beleid van de kerk en haar dienstenorganisatie op het betreffende beleidsterrein. Na 15 jaar is het gewenst deze visienota te herijken. In november 2022 stemde de synode in met een stappenplan. Inmiddels heeft de werkgroep, die als taak heeft een nieuwe notitie op te stellen, een concepttekst gereed. Deze stond vandaag ter bespreking op de agenda van de synode.

Waarom zo’n nieuwe notitie vanuit de Protestantse Kerk? De wereld verandert voortdurend en ingrijpend, ook in het Midden-Oosten. Dat heeft gevolgen voor de bezinning op de rol van de Protestantse Kerk op joods-christelijke relaties en op relaties met Palestijnse christenen. De onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël staat niet ter discussie, maar de context bepaalt wel mede de vragen waartoe de kerk zich heeft te verhouden. De vragen rond toenemend antisemitisme, de ervaring van Palestijnse christenen niet gezien en gehoord te worden door hun medegeloofsgenoten, vragen rond recht en gerechtigheid.

Een lijn vinden

Dr. Eeuwout Klootwijk (wetenschappelijk beleidsmedewerker voor Kerk en Israël/joods-christelijke relaties) en Wilma Wolswinkel (relatiebeheerder Israël en Palestina van Kerk in Actie) werkten samen aan de notitie en ervaarden dit proces als heel indringend en complex. “De visie van gesprekspartners loopt uiteen. We hebben geprobeerd hierin een lijn te vinden”, aldus Klootwijk. “Helaas is na 7 oktober alles op scherp gezet. Het raakt ons diep als we de heftige gevoelens zien bij onze Joodse en onze Palestijns-christelijke partners.”  

De Protestantse Kerk, zowel landelijk als in lokale gemeenten, worstelt al jaren met haar houding ten opzichte van zowel Joden als Palestijnse christenen. Beide relaties zijn belangrijk en terug te voeren tot de kerkorde. In Nederland zijn er relaties met joodse gesprekspartners, en via Kerk in Actie zijn er partnerrelaties met zowel Joodse als Palestijns-christelijke organisaties en kerken in Israël en Palestina. 

De wonden zoeken

“De notitie is een poging om in relaties te blijven denken, om te luisteren, om van zowel Joden als Palestijnse christenen de wonden te zoeken en om verbinding te blijven tonen”, aldus Eeuwout Klootwijk. “Het verwoordt een verlangen en zoektocht naar vrede, recht en gerechtigheid. Een roep om het gesprek gaande te houden.” 

Er wordt van verschillende kanten een beroep gedaan op de kerk. Van joodse zijde is er de vraag naar vertrouwen en betrouwbaarheid in de relaties. Van de kant van Palestijnse christenen is er de steeds urgentere roep om gehoord te worden. Wolswinkel en Klootwijk zijn zich ervan bewust dat we als kerk geen pasklare oplossingen bieden. “Wel kunnen we vanuit onze eigen context proberen te formuleren wat we belangrijk vinden, waar we voor staan en wat ons te doen staat, zowel op landelijk als plaatselijk niveau.” 

Koninkrijk van God

Wilma Wolswinkel heeft de notitie samengevat in een infographic, die ze presenteert aan de synode. Het startpunt daarvan is het koninkrijk van God, waar wij allen als pelgrims naar toe onderweg zijn. “De centrale vraag die we stellen is: wat is onze rol als Protestantse Kerk in Nederland”, vertelt Wolswinkel. Daarbij komt ze uit op drie subthema’s: 

• Samen leren, ontdekken en vieren: met elkaar - alle verschillende belanghebbenden - het gesprek voeren over het koninkrijk van God. In het spanningsveld van dat gesprek heeft de theologie ons iets te zeggen.
• De wonden aanraken: leren luisteren naar trauma’s van anderen en ruimte geven aan het eigen ongemak. De wonden aan Joodse en Palestijnse zijde dwingen ons in de spiegel te kijken. Wat is onze eigen rol geweest in die wonden? Dit roept ook emoties bij onszelf op. Het is van belang daar ruimte aan te geven.
• Tekenen van Gods koninkrijk: zoek naar wat helend en verbindend is. We moeten niet in te grote woorden spreken als kerk, maar wel op zoek gaan naar die tekenen van Gods koninkrijk, hoe klein ook. Dialoog die echt helend kan zijn heeft daarin onze focus. Dit is nu belangrijker dan ooit, maar ook verder weg dan ooit. Toch moeten we ons op dat vergezicht blijven richten.

Hoe verder?

De synodeleden gaan in groepjes uiteen om het gesprek aan te gaan over de notitie. Daarin moeten zij woorden geven aan wat hen positief raakt in de notitie, wat onderstreept moet worden, waar ze zich zorgen over maken en welke vragen ze hebben. Met deze feedback gaat de werkgroep aan de slag met een definitief tekstvoorstel, dat in de synodevergadering van april 2024 ter besluitvorming op de agenda komt.

Lees ook:

Verdoner gelooft dat de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober niet alleen was gericht op onschuldige burgers in Israël, maar ook was bedoeld om groepen - in Nederland, in Europa, in de Verenigde Staten - tegen elkaar op te zetten en samenlevingen uiteen te drijven. Dat lijkt te lukken: het aantal antisemitische incidenten is verachtvoudigd in de afgelopen maand, en dat is nog exclusief alle online vormen van antisemitisme.

De verbintenis zoeken

“Je zou denken dat we nooit meer op een punt zouden komen waarin we het belang van antisemitismebestrijding onder de aandacht moeten brengen”, aldus Eddo Verdoner. “Helaas lijkt het of de samenleving de oorlog vergeten is en mensen in twijfel trekken of de holocaust wel echt gebeurd is. Weet dat dat een oproep is om het nog een keer te laten gebeuren.” Verdoner benadrukt dat de verbinding met elkaar blijven zoeken het enige antwoord is op de aanslagen van 7 oktober. “Laat je niet uit elkaar spelen, maar leer elkaar kennen en vorm een samenleving die haat en uitsluiting tegenwerkt.”

Brede steun

Een onderzoek dat de Protestantse Kerk in de zomer van 2023 onder haar leden heeft laten uitvoeren, wijst uit dat protestanten belang hechten aan het bestrijden van antisemitisme, en dat zij hier graag vanuit de landelijke kerk en vanuit hun eigen gemeente meer aandacht voor zien. De nationaal coördinator is blij met deze uitkomst: “Ik ben dankbaar dat er groot belang wordt gehecht aan de strijd tegen antisemitisme en dat hiervoor brede steun is onder de leden van de Protestantse Kerk.”

Bij de term antisemitisme hebben protestanten een duidelijk beeld, blijkt uit het onderzoek. Driekwart zegt zich zorgen te maken over het aantal uitingen van antisemitisme in Nederland. De meerderheid gelooft daarbij dat antisemitisme zich niet alleen beperkt tot buiten de kerk. Zij zijn van mening dat antisemitisme ook onder christenen voorkomt. 

Onopgeefbaar verbonden

Voor de Protestantse Kerk is de onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël een essentieel onderdeel van de eigen identiteit. Het bestrijden van antisemitisme is dan ook een belangrijk thema voor de Protestantse Kerk. Volgens de kerkorde heeft de generale synode van de Protestantse Kerk het bevorderen van het inzicht in, en de bestrijding van antisemitisme tot taak. Het onderzoek laat zien dat protestanten blij zijn dat de synode deze taak heeft. Wel zouden zij graag nog meer aandacht hiervoor zien.

Een gebroken wereld

Verdoner riep vanmiddag een ieder persoonlijk op om niet aan de kant te blijven staan als je antisemitisme herkent. “Blijf niet stil, maar grijp in: in je werkgroep, in een appgroep, op de werkplek, op het sportveld, waar het ook maar gebeurt. Zo laten we zien dat het niet alleen het probleem is van de Joden, maar van ons allemaal.” Aan antisemitisme zitten geen meerdere kanten, maar het heeft maar één kant, concludeert Verdoner. “Het is verkeerd en daarom moeten we er, meer dan ooit, met elkaar tegen blijven strijden.”

Scriba De Reuver bedankte Eddo Verdoner voor zijn bijdrage aan de synodevergadering. “Dat u hier bent, laat zien dat we in een gebroken wereld leven. We zijn blij dat u hier was om ons bewust te maken van wat er in de samenleving speelt, en dat u ons oproept om een stap naar voren te doen, overal waar antisemitisme aan de orde is.”

Download de samenvatting van het onderzoek naar antisemitisme

Lees ook:

Tine de Vries is al elf jaar verbonden aan Stiens, Jak Verwaal ging er twee jaar geleden aan de slag na een vacatureperiode van drie jaar waarin De Vries de meeste werkzaamheden op zich nam. “Tine is hier de ervaren kracht”, vertelt Jak Verwaal. “Ze kent alles en iedereen hier.” De Vries vult aan: “Maar het is fijn om het werk nu samen met jou te doen.”

We vullen elkaar aan

Stiens is een protestantse gemeente van ongeveer 1200 leden. “Ons ledental daalt wel iets, maar gelukkig nog niet hard”, vertelt Tine de Vries. “We zijn een levendige gemeente, waar veel wordt georganiseerd. Daarom is het goed dat wij dit werk nu samen doen.”

De taken zijn goed verdeeld: De Vries regelt alle pastoraatszaken, Verwaal gaat voor in de kerkdiensten en verzorgt de vorming en toerusting. Afgesproken is dat Verwaal zich richt op de gemeenteleden van 50 jaar en jonger en De Vries op de oudere generatie in de kerk. Beiden hebben er absoluut geen moeite mee als een gemeentelid juist de ander wil spreken. “Het is fijn als mensen bellen wie ze nodig hebben”, aldus De Vries. Verwaal voelt helemaal geen verschil in functies. “We zijn gewoon allebei de dominee. De gemeente ziet ons als een team dat elkaar aanvult.”

Gemeenteleden in hun kracht zetten

Verwaal en De Vries hebben samen een missie: zoveel mogelijk mensen in de gemeente betrekken bij het kerkenwerk. “Het is belangrijk dat een gemeente een predikant, kerkelijk werker of kerkenraad heeft die leiding neemt", zegt Verwaal. “Op hun beurt kunnen zij mensen in de gemeente weer motiveren om leiding te geven aan kleine groepen of initiatieven.” In Stiens zien ze de vruchten al. “Tine heeft allerlei teams opgezet”,Verder lezenTe weinig mensen voor pastoraat? De Protestantse Gemeente Stiens biedt oplossingen! zegt Jak Verwaal. “Het ene team coördineert, een ander regelt de verwelkoming van nieuwe gemeenteleden en weer een ander verzorgt de felicitaties aan gemeenteleden.” De Vries: “Ik heb met diverse mensen om de tafel gezeten en hen gevraagd wat ze zelf graag willen betekenen voor de kerk. Het was een enorme klus, maar het werkt echt. Nu kunnen we vacante plekken opvullen met mensen die voor dat stukje kerkenwerk hun gaven en talenten willen inzetten. We zetten gemeenteleden daarmee echt in hun kracht.”

Eén predikant, meerdere werkers

Wat ze in het klein in hun gemeente doen, zien ze ook als oplossing voor het ontstaan van ‘witte vlekken’ in de regio: samenwerken op allerlei vlakken. “Het kan een mogelijkheid zijn dat één predikant drie tot vijf dorpen bedient en er daarnaast kerkelijk werkers en jeugdwerkers zijn die andere werkzaamheden in de gemeenten oppakken”, aldus Verwaal. Dat kan al snel nodig zijn, merkt Tine de Vries. “Op een recente classisbijeenkomst voor het noorden van het land hoorden we dat er nu al 80 vacante gemeenten zijn in Groningen, Friesland en Drenthe. Dat geeft de nood aan. Een predikant voor meerdere dorpen, met hulp van andere werkers in de kerk, zou een van de oplossingen kunnen zijn.” 

Iedereen is nodig

De Vries en Verwaal hopen elkaar de komende jaren - voor hun emeritaat - op allerlei vlakken te blijven versterken. Zijn academische opleiding vergelijkt ds. Verwaal weleens met een heipaal. “Het dient als fundament, maar is nog niet het gebouw of het leven zelf. Het is mooi om deze opleiding te hebben, maar in de praktijk van het kerk-zijn is nog meer nodig. Een pionier, een kerkelijk werker, een musicus: de kerk heeft ze allemaal nodig in het brede scala aan gemeentelijke activiteiten. Ik kan mijn werk hier alleen doen als ook andere mensen, zoals Tine, hun talenten inbrengen.”

Lees ook: