De kleine synode onderkende tijdens de vergadering van 13 december jl. dat de nieuwe regelingen quotum en Solidariteitskas door een deel van de gemeenten en diaconieën als ingrijpend zijn ervaren en dat de nieuwe regelingen vragen, zorgen en weerstand hebben opgeroepen. Tegelijkertijd sprak de synode uit dat voor de toekomstbestendigheid van het geheel van de kerk nieuwe regelingen noodzakelijk zijn. Om tegemoet te komen aan de zorgen en feedback van gemeenten en diaconieën zijn drie aanpassingen doorgevoerd op de eerder vastgestelde regelingen van maart en juni 2024: 

1. Opbrengsten uit subsidies en bijdragen (groep 85 rekeningschema PKN) worden vanaf 1 januari 2025 buiten de grondslag voor quotumheffing gehouden. 
2. Baten van begraafplaatsen (groep 95.50 rekeningschema PKN) worden eveneens vanaf 1 januari 2025 buiten de grondslag voor quotumheffing gehouden. 
3. De heffing voor de Solidariteitskas blijft nog maximaal twee jaar gebaseerd op de oude regeling, namelijk 5 euro per belijdend lid. 

De quotumpercentages per 1 januari 2025 worden 3,7 procent voor gemeenten en 3,9 procent voor diaconieën (zonder de 1,35 euro per belijdend lid).  

Kerkbreed gesprek 

De heffing voor de Solidariteitskas blijft nog maximaal twee jaar gebaseerd op de oude regeling van 5 euro per belijdend lid per jaar. Eerst wordt ruim de tijd genomen om een kerkbreed gesprek te voeren over onderlinge solidariteit tussen gemeenten en het werkzaam maken van vermogen. Dit gesprek moet leiden tot een breed gedragen visie, waarin solidariteit niet alleen een financieel verhaal is maar ook inhoudelijk een gezicht krijgt. De kleine synode realiseert zich dat een door haar genomen besluit niet automatisch voor draagvlak bij de gemeenten zorgt, en dat daar blijvend naar moet worden gezocht. Daarom geeft de kleine synode opdracht aan de dienstenorganisatie om zowel op landelijk als op (boven-)plaatselijk niveau een kerkbreed gesprek te organiseren. 

Bezwaartermijn 

De officiële informatie, waaraan ook de termijn van 30 dagen voor eventuele bezwaren of revisieverzoeken gekoppeld is, volgt in de week van 6 januari 2025. Daarmee wil de kleine synode recht doen aan deze periode van rust en bezinning. Daar past een termijn om eventuele bezwaren of revisieverzoeken in te dienen niet bij. 

Volgens hem gaan voorstellen om hier van overheidswege toezicht op te houden, in tegen de scheiding tussen kerk en staat: “Dit heeft grote gevolgen voor de kerk. We moeten met elkaar stevig op blijven komen voor de vrijheid van godsdienst.”

Scheiding kerk en staat 

In Nederland kennen we een scheiding tussen kerk en staat. In de praktijk betekent dit dat de overheid en religieuze instellingen ieder hun eigen zaken regelen. Kerken mogen bijvoorbeeld vormen van informeel (dus niet verplicht) onderwijs, zoals catechisatie en zondagsschoollessen, aanbieden, zonder dat de onderwijsinspectie zich daarmee bemoeit.  

“Het is zorgelijk dat er nu plannen liggen om juist dit te veranderen”, zegt De Reuver. “Het is onwenselijk dat een onderwijsinspectie gaat bepalen wat er al dan niet op zondagsscholen gezegd mag worden. Er zouden zelfs boetes opgelegd kunnen worden als bepaalde gedachten ingaan tegen de heersende opvattingen.” 

Wetsvoorstel 'zeer problematisch'

Volgens het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO), waar ook de Protestantse Kerk bij is aangesloten, is het wetsvoorstel dan ook ‘zeer problematisch’. Volgens het samenwerkingsverband is de wet onder andere buitenproportioneel en onrechtmatig. Bovendien zou de wet ingrijpende gevolgen hebben op de persoonlijke levenssfeer.   

Het is mogelijk om zorgen omtrent deze wet kenbaar te maken via de internetconsultatie van de rijksoverheid voor nieuwe wet- en regelgeving. 

Niemand in de kou

Volgens de initiatiefnemers mag niemand in ons land buiten in de kou slapen. Ieder mens heeft recht op voedsel, kleding en onderdak. Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, René de Reuver, stelde eerder al dat we als samenleving door een morele ondergrens zakken met het afschaffen van de bed-bad-broodregeling: “Wanneer zelfs de meest minimale middelen om mensen te helpen al niet meer mogen, blijft er van de medemenselijkheid weinig over. Een overheid moet een schild voor de zwakken zijn, maar juist deze kwetsbaren laten we nu als een baksteen vallen.” 

Schrijf een kerstkaart

Met deze kerstkaartenactie willen de initiatiefnemers duidelijk maken dat ieder mens recht heeft op basisvoorzieningen. Geïnteresseerden kunnen tot 6 januari kaarten schrijven, die vervolgens aangeboden zullen worden aan de commissie Asiel en Migratie. Meer informatie over deze actie is te vinden op: Plaatsgenoeg.nl.

‘In Gods naam’ met een nieuwe acteur

In een nieuwe theatertour gaat een bekende Nederlander opnieuw op zoek naar antwoorden in de eeuwenoude verhalen uit de Bijbel. Een reis vol persoonlijke verhalen en muziek in theaters door het hele land. In deze nieuwe voorstelling staat het leven van Mozes centraal. Wat als je land of jijzelf onder vuur komt te liggen? Hoe ga je in godsnaam met het leven om? Net als Mozes is deze bekende Nederlander opgegroeid in een omgeving vol bekendheid. Maar wie ben je dan eigenlijk zelf?

Missionaire kans

Het organiseren van zo’n voorstelling is een missionaire kans voor gemeenten. Naar de voorstellingen komen ook veel mensen die niet (vaak meer) in de kerk komen. Zij komen omdat zij interesse hebben in zingeving en in de Bijbelse verhalen. Organiserende gemeenten kunnen deze kans verzilveren door ervoor te zorgen dat ze een vervolgaanbod voor deze bezoekers hebben, zoals bijvoorbeeld een verdiepende cursus.

Praktische informatie

Deze voorstellingen zijn een initiatief van Nachtzon Media in samenwerking met de Protestantse Kerk in Nederland. De voorstellingen starten in najaar 2025. Een voorstelling kost een gemeente 500 euro. De bedoeling is dat er minstens vier gemeenten samenwerken bij de organisatie van een voorstelling. Gemeenten mogen zelf samenwerkingspartners zoeken. Nachtzon Media kan ook gemeenten aan elkaar koppelen. De kaarten voor een voorstelling kosten 25 euro per persoon. Organiserende kerken krijgen een kortingscode voor hun eigen gemeenteleden.

Interesse? Vul vrijblijvend het formulier in

Door de tekst integraal aan te bieden op de website, wordt voorkomen dat gemeenten hun beslissingen baseren op verouderde versies van de kerkorde die ze gedownload hebben. De kerkorde wijzigt immers met enige regelmaat na een besluit van de synode. 

Bijkomend voordeel is dat de gebruiker niet een pdf van 80 pagina’s hoeft te doorzoeken op zoek naar het juiste onderwerp. Via de zoekmachine op de website, via een zoekmachine op internet of via de navigatie op de site kan men op zoek naar dat onderwerp. 

De tekst van de kerkorde blijft voorlopig nog beschikbaar als download (pdf). Wel wordt in de pdf duidelijk aangegeven welke versie de gebruiker heeft gedownload en dat online altijd de meest recente versie te vinden is. 

Ga naar de kerkorde online

De huidige scriba, ds. René de Reuver, stopt op 1 juli 2025 met zijn werkzaamheden. Daarom zoekt de Protestantse Kerk in Nederland een nieuw ‘gezicht van de kerk’, die de Protestantse Kerk vertegenwoordigt in het publieke domein en mede leidinggeeft aan de kerk. 

Leidinggeven aan de kerk 

De scriba is adviseur van de generale synode en lid van het moderamen (dagelijks bestuur van de synode), doordenkt vraagstukken die in kerk en samenleving aan de orde zijn, jaagt het kerkelijke gesprek daarover aan en zoekt actief naar mogelijkheden om deel te nemen aan het debat in de samenleving. Als lid van het bestuur van de dienstenorganisatie is de scriba verantwoordelijk voor de verbinding van het door de synode vastgestelde beleid en de uitvoering ervan door de dienstenorganisatie. 

Wie zoeken we? 

Sollicitanten voor de functie van scriba zijn predikant in de Protestantse Kerk in Nederland en hebben ervaring als gemeentepredikant. Ze zijn verbinder, beschikken over goede communicatieve eigenschappen en weten welke theologische en maatschappelijke vraagstukken spelen binnen en buiten de kerk. Ds. Trijnie Bouw, preses van de generale synode, kijkt uit naar een goede samenwerking met de nieuwe collega: “Op een plek waar alle lijnen samenkomen en ieder perspectief telt, is het een prachtige uitdaging om samen te zoeken naar goede en nieuwe wegen voor Gods kerk in deze tijd en deze wereld.” 

Denk mee 

Ben jij of ken jij een predikant in de Protestantse Kerk die de breedte van de kerk kent en zich daarin gemakkelijk weet te bewegen? Solliciteer naar deze functie of dien namen in van predikanten die volgens jou in aanmerking komen. Je kunt je motivatiebrief en CV, of de namen van personen die jij geschikt acht voor de functie, tot uiterlijk 4 januari 2025 doorgeven via vacatures@protestantsekerk.nl. 

Lees hier de volledige vacaturetekst 

Vanaf boekjaar 2024 is het maximale aantal controlevragen bij de categorie Micro naar beneden aangepast. Dat vraagt extra aandacht van de controlecommissies van gemeenten. Er wordt bekeken of het aantal vragen in de controlecategorieën Klein en Middelgroot ook beperkt kan worden. Dat zal pas vanaf boekjaar 2025 gaan gelden. 

Herziening van intervallen 

Boekjaar 2024 is het laatste jaar waarvoor de overgangsregeling van de controlecategorie geldt. Daarna kan een gemeente niet meer zelf kiezen en geeft FRIS de controlecategorie aan. De indeling voor de categorie vindt plaats op basis van intervallen en wegingsfactoren. De huidige intervallen zijn gebaseerd op cijfers uit de jaarrekening 2021. Daarin is ten opzichte van 2024 een behoorlijk verschil te zien. Dat komt omdat er, als gevolg van inflatie en politieke ontwikkelingen, nogal wat gewijzigd is in de waardestijgingen. Het was daarom nodig om de intervallen te herzien. Omdat het niet mogelijk is om voor elk te meten onderdeel een aparte index te hanteren, is ervoor gekozen om de CPI, de prijsindex voor levensonderhoud, te gebruiken. Vanaf boekjaar 2025 zullen de intervallen jaarlijks worden aangepast aan de jaarmutatie van de CPI van het voorafgaande jaar. Voor boekjaar 2025 zullen de intervallen dus gebaseerd op de CPI van 2024 aangepast worden. Dit indexcijfers zal eind januari 2025 bekend zijn.  

Omdat er vanaf 2021 niet is geïndexeerd, zal de aanpassing voor boekjaar 2025 naar verwachting eenmalig bijna 18 procent bedragen. Vanaf boekjaar 2026 volgen we de jaarlijkse mutatie die gewoonlijk rond de 2 tot 4 procent ligt. Begin volgend jaar zal de richtlijn voor deze jaarlijkse indexering aangepast worden. 

Plaatselijke gemeenten en diaconieën van de Protestantse Kerk kunnen via de Boaz-fondsen tegen lage kosten bedragen vanaf €100.000 beleggen in onder meer aandelen en obligaties. Zij krijgen daarmee ook de mogelijkheid om gericht te beleggen in bedrijven of organisaties die een meetbaar positief resultaat voor mens, milieu of maatschappij willen bereiken, het zogenaamde impact-beleggen. Van deelnemende gemeenten en diaconieën wordt slechts minimale deskundigheid gevraagd, omdat het bestuur van de fondsen hen dit uit handen neemt. Dit zorgt ervoor dat gemeenten en diaconieën ontzorgd worden op het gebied van beleggen. 

Aanpassing in richtlijn 

De fondsen opereren (voorlopig) buiten het toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Het feitelijk beheer van de beleggingen wordt uitgevoerd door een professionele instelling die wel onder toezicht van de AFM en de Nederlandsche Bank staat. Daarmee is deelname aan de Boaz-fondsen geheel in lijn met de strekking van de richtlijn Beleggingen van de Protestantse Kerk.  

Om misverstanden te voorkomen dat een dergelijke deelname niet zou voldoen aan deze richtlijn, heeft het Generale College voor de Behandeling van Beheerszaken (GCBB) besloten de richtlijn Beleggingen aan te passen. Er wordt een nieuwe paragraaf 6b van hoofdstuk VI toegevoegd waarin expliciet staat dat deelnemen aan een ‘fonds voor gemene rekening’ - wat de Boaz-fondsen zijn - onder voorwaarden is toegestaan voor gemeenten, diaconieën en bepaalde stichtingen. De aangepaste richtlijn en een model beleggingsstatuut voor het deelnemen in de Boaz-fondsen komen binnenkort op de website.  

Meer informatie over beleggen:

Het dreigingsniveau voor terroristische aanslagen in Nederland is ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar. Er is geen concrete dreiging voor kerken, maar het algemene dreigingsniveau blijft hoog.

Gastvrijheid en waakzaamheid in balans

• Het inzetten van een welkomstcomité bij de ingang van de kerk. Dit comité kan bezoekers verwelkomen en eventuele ongewenste gasten aanspreken.
• Contact op te nemen met de lokale overheid, zoals de burgemeester of politie, bij vragen of zorgen over de lokale veiligheidssituatie.

Veiligheid op de agenda

• Contact onderhouden met de wijkagent en andere relevante partijen.
• Een risicoanalyse maken, bijvoorbeeld gericht op zwakke plekken in het kerkgebouw of organisatorische processen.
• Voorstellen doen voor eenvoudige maatregelen.

Elke predikant, kerkelijk werker en pionier wordt geacht eens in de vijf jaar een begeleidingstraject te volgen. Dat kan geestelijke begeleiding, coaching, (pastorale) supervisie of intervisie zijn. Het helpt je om je professionaliteit te verdiepen en met meer inspiratie en motivatie je werk te doen. Zie het als een onderhoudsbeurt. 

Verder leren 

Door supervisie leer je reflecteren op ervaringen in je werk zodat je ervan kunt leren. Ali Stork, kerkelijk werker in de protestantse gemeenten Dronrijp en Ried-Skingen, vindt dat heel helpend. “In de loop der jaren heb ik al veel geleerd in mijn werk, maar je kunt altijd verder leren. Ik wil graag nog beter worden in mijn functie.” Reflecteren doe je het beste met iemand die je daartoe uitnodigt, is haar ervaring. Ze volgde al eerder een supervisietraject bij Hille Vlasman, en dat was haar goed bevallen. “Ik had een klik met hem, en dat is belangrijk in zo’n traject waarin je veel van jezelf inbrengt.” Ze koos voor een een-op-een-traject. “Echt voor mezelf, met alle aandacht voor de praktijk van mijn werk. We hebben naast mijn preken onder meer mijn spirituele ontwikkeling, mijn rol als pastor en pastorale casussen besproken.” 

Eigen leervraag 

Waarom doe ik de dingen zoals ik ze doe? Die vraag ligt volgens (pastoraal) supervisor Hille Vlasman, tevens predikant in de Protestantse Gemeente Claercamp (Rinsumageest), ten grondslag aan supervisie. Soms benaderen mensen hem op een moment dat het spannend voor hen is, bijvoorbeeld in een situatie waarin ze het moeilijk hebben met hun eigen rol of die van een ander. Maar hij wordt ook benaderd in het kader van de Permanente Educatie. Het is dan wel van belang dat de supervisant een leervraag heeft, benadrukt hij. “Als dingen gewoon lekker lopen, is die eigen inbreng soms lastig voor de supervisant. Ik heb dan hulpmiddelen waarmee ze achter hun eigen leervraag kunnen komen.”  

Werken met beelden 

Stork wilde het in de supervisie onder meer graag hebben over in hoeverre ze zichzelf in de verkondiging kan en mag laten zien. Daar hoorden ook opdrachten bij, bijvoorbeeld om haar spirituele ontwikkeling in beelden te laten zien. Daar werkt Vlasman veel mee. “Beelden roepen een ander taalveld op. Zo vroeg ik Ali naar haar Godsbeeld in de verschillende levensfasen. Als het alleen bij woorden blijft, blijf je in de ratio hangen. Als je er een afbeelding bij zoekt, haal je een ander taalveld naar boven. Heel verrassend.” 

Verdiepend en persoonlijk 

Stork beleefde het traject van tien bijeenkomsten als intensief en verdiepend. “Je kijkt kritisch naar jezelf. Hille gaf me praktische tips en dingen om over na te denken: hoe is dat voor mij? Na elke bijeenkomst schreef ik een reflectieverslag en vermeldde daarin wat ik de volgende keer wilde bespreken. Het traject was daarmee ook heel persoonlijk.” 

Tussen de afspraken in krijgen supervisanten huiswerk mee. “Je beoogt dat de ander uiteindelijk zijn eigen supervisor wordt”, zegt Vlasman. “Dat ze zichzelf de vragen gaan stellen die ik stel. Het beoogt daarmee ook de autonomie van de ander: zo kun je voorkomen dat situaties uit de hand lopen. Uiteindelijk gaat het om groeiend zelfinzicht met als doel zelfsturing.” 

Grote kans 

Stork was blij dat het traject tijd gaf om te praten over haar bronnen, over wat haar in beweging zet in het kerkenwerk. "In de werkgemeenschap behandelen we ook weleens wat, maar dat is altijd maar kort. In het supervisietraject kon ik de diepte in en daardoor verder groeien. Het heeft me echt geholpen.” 

Het is ook beter om je dak te repareren als het droog is, dan wanneer het al is gaan lekken, geeft Vlasman aan. “Mijn indruk is dat predikanten en kerkelijk werkers soms te lang wachten, pas begeleiding zoeken wanneer er al lekkage is. Het is een solistisch beroep, en er spelen zo veel factoren. Het is goed om daarbij begeleiding te vragen, stil te staan bij je ervaringen, en professioneel te groeien. De Permanente Educatie biedt hiervoor een grote kans.” 

Informatie over de verschillende vormen van begeleiding: